Transformatör, elektrik enerjisinin bir voltaj seviyesinden başka bir voltaj seviyesine dönüştürülmesi amacıyla kullanılan elektriksel bir cihazdır. Genellikle alternatif akım (AC) elektrik enerjisinin iletiminde ve dağıtımında kullanılır. Transformatörler manyetik indüksiyon prensibi üzerine çalışırlar. Birincil sargıya uygulanan AC gerilim, manyetik alan oluşturur, bu manyetik alan ise ikincil sargıya bağlı gerilim oluşturur.
Transformatör kazanı (ya da verimi), transformatörün girişindeki gücün (birincil taraf) çıkışına (ikincil taraf) oranı olarak ifade edilir. İdeal bir transformatörde, güç girişi ile çıkışı arasındaki oran 1:1'dir ve verim %100'dür. Ancak gerçek dünyada enerji kayıpları ve diğer etkiler nedeniyle verim biraz daha düşük olabilir.
Transformatör çeşitleri farklı kullanım amaçlarına ve uygulamalara bağlı olarak çeşitlilik gösterir. İşte bazı transformatör çeşitleri:
Dağıtım Transformatörleri: Elektrik enerjisinin iletim hatlarından evlere ve iş yerlerine dağıtılmasında kullanılırlar. Genellikle düşük güçlüdürler.
Güç Transformatörleri: Yüksek güç seviyelerindeki enerji dönüşümlerinde kullanılırlar. Elektrik santrallerinde, endüstriyel tesislerde ve büyük işletmelerde tercih edilirler.
Ölçü Transformatörleri: Akım ve gerilim ölçümleri yapmak için kullanılırlar. Genellikle ölçüm cihazlarına giriş olarak bağlanırlar.
Ayırıcı Transformatörler: İki devreyi elektriksel olarak ayırmak için kullanılırlar. Örneğin, güvenlik amaçlı olarak kullanılan yalıtılmış devrelerde tercih edilirler.
Otobüsbar Transformatörleri: Büyük endüstriyel tesislerde ve enerji dağıtım istasyonlarında, enerjinin farklı noktalara iletilmesini sağlayan sistemlerde kullanılırlar.
Islatmalı Transformatörler: Denizaltı kablolarında ve su altı uygulamalarında kullanılmak üzere tasarlanmışlardır.
Yükseltici ve Düşürücü Transformatörler: Gerilim seviyelerini yükseltmek (artırmak) veya düşürmek (azaltmak) amacıyla kullanılırlar.
Sabit Oranlı ve Değişken Oranlı Transformatörler: Sabit oranlı transformatörlerde giriş ve çıkış gerilim oranı sabittir. Değişken oranlı transformatörlerde ise bu oran ayarlanabilir.
Bu sadece bazı temel transformatör çeşitleridir. Farklı uygulama alanları ve gereksinimler doğrultusunda daha spesifik transformatör tipleri de geliştirilmiştir.
